შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიური ნიკო მარმა 1902 წელს, იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში ყოფნისას, გიორგი მერჩულეს „წმ. გრიგოლ ხანცთელის ცხოვრების“ ტექსტს მიაკვლია, გადმოწერა და გამოსაცემად მომზადებას შეუდგა. თუმცა, მის გამოქვეყნებამდე, მეცნიერმა 1904 წელს შავშეთ-კლარჯეთში იმოგზაურა, მოინახულა და აღწერა გრიგოლ ხანცთელის მოღვაწეობასთან დაკავშირებული ადგილები. საბოლოოდ, 1911 წელს გამოსულ ნაშრომში, რომელიც ნიკო მარის მდიდარი სამეცნიერო ბიოგრაფიის ერთ-ერთ მწვერვალადაა მიჩნეული, გამოქვეყნდა: შესავალი, „გრიგოლ ხანცთელის ცხოვრების“ ქართული ტექსტი, მისი რუსული თარგმანი და „შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიური“.

 

წინამდებარე გამოცემაში წარმოდგენილია ნაშრომის მხოლოდ უკანასკნელი ნაწილი, ფოტოტიპური სახით, შესაბამისი საძიებლებითა და ილუსტრაციებით.

 

В 1902 году Николай Марр во время экспедиции в Иерусалим в Монастыр Святого Креста обнаружил текст «Жития св. Григория Ханцтийского» Георгия Мерчуле. Он переписал его и начал готовить к изданию. До издания «Жития» ученый в 1904 году объездил исторические провинции Юго-западной Грузии Шавшети и Кларджети и описал увиденные места, связанные с деятельностью Григория Ханцтийского. В результате труд, изданный в 1911 году, который считается одной из вершин его богатой научной биографии, состоял из следующих частей: вступление, грузинский текст «Жития св. Григория Ханцтийского», его перевод на русский и «Дневник поездки в Шавшети и Кларджети».

 

В настоящем издании представлена только последный часть труда в фототипической форме с соответствующими указателями и иллюстрациями.